مسئول کمیته : مهدی زارع

شماره تماس : 09149108763

غار هامپوئیل

غار کبوتر (هامپوییل) یکی از غارهای استان آذربایجان شرقی است که در 5 کیلومتری جنوب شرق شهر مراغه و در نزدیکی روستای تازه کند سفلی واقع شده‌است.

در ابتدای ورودی غار میدان بزرگی وجود دارد که سقف آن لانهٔ کبوتران است. پس از تونل کم‌ارتفاعی که در سمت راست قرار دارد، میدان نسبتاً بزرگ دیگری نیز وجود دارد. در این میدان چهار حلقه چاه به عمق تقریبی ۱۰ تا ۱۲ متر وجود دارد که همهٔ آن‌ها به یک میدان بزرگ در اعماق زمین منتهی می‌شوند.

در این میدان صخره‌های بزرگی دیده می‌شود که تا خردادماه به‌دلیل ریزش آب‌های زیرزمینی سطح آن‌ها لغزنده بوده و عبور از آن‌ها احتیاط زیادی را می‌طلبد.

سپس این میدان بزرگ به اتاق‌های بزرگ و در نهایت به تونل‌های باریکی ختم می‌شود. در سقف اتاق‌ها صدها خفاش به‌حال آویزان دیده می‌شوند که با هماهنگی خاصی به‌طور موزون در نوسانند. رسوبات آهکی متعددی طی میلون‌ها سال تشکیل یافته و مناظر زیبایی به‌وجود آورده‌اند. تاکنون هیچ‌کس نتوانسته به انتهای این غارها دسترسی پیدا کند.

زمین شناسی غار هامپوئیل

این غار در آهک های چرتی سازند لار تشکیل گردیده است سن سنگ میزبان غار به دوران ژوراسیک بالایی حدود 160 ملیون سال پیش بر می گردد. در زیر این سازند، در محل غار هامپوئیل، سازند دلیچای شامل مارن و آهک های مارنی غنی در آمونیت و نهایتا شیل و ماسه سنگ های زغال دار سازند شمشک قرار دارند.

دهانه اصلی غار در مختصات 615914 طول شرقی و 4130208 عرض شمالی و در ارتفاع 1616 متری از سطح دریا قرار دارد. لایه های آهک در اطراف دهانه اصلی دارای امتداد 303 درجه و شیب 13 درجه بوده که با احتساب دو دسته درزه تکتونیکی، غالبا بلوک های سنگی را شکل داده اند که ریزش این بلوک ها خصوصا بلوک های سقف غار، باعث گسترش فضای اولیه غار شده است. علاوه بر این وجود زون های خرد شده (crushed zone)  و گسل های محلی متعدد در اطراف دهانه غار و شکاف های عمیق در درون غار در نگاه اول سیمای یک غار ساختاری (structural controled) را به نمایش می گذارد. فضای متخلخل بوجود آمده توسط نیروهای تکتونیکی باعث ورود آبهای فرو رو به داخل توده سنگ شده و در طی ملیون ها سال در اثر انحلال سنگ آهک، غار هامپوئیل شکل گرفته است. وجود شیل و ماسه  های سازند شمشک باعث تشکیل یک سطح نفوذ ناپذیر در تراز های پایین شده و در نتیجه حرکت آهسته آب های فرو رو روی این سطح، بخش دوم غار که انحلالی است (solutional controled) را بوجود آورده است. حفرات انحلالی متعددی روی پشت بام غار مشاهده می گردد که عمدتا باعث ورود آب به درون غار می گردد.

این غار دارای چاه های متعددی است که پیمایش آنها بدون داشتن ابزار فنی و مهارت کافی امکان پذیر نمی باشد. این چاه ها عمدتا بر روی شکاف های عمیق شکل گرفته اند. اغلب آنها در محل های برخورد این سطوح ضعف با یکدیگر تشکیل شده اند. این شکاف ها عموما توسط اکسید های آهن و رس به صورت ناقص پر شده اند.

تشکیل بلوک های سنگی توسط لایه بندی و دو دسته درزه سیستماتیک و ریزش آنها باعث گسترش و تشکیل تالار های بزرگ در این غار مثل تالار غمگین و تالار آینه شده است. کف این تالار ها نیز در امتداد شکستگی های عمیق، چاه های متددی شکل گرفته اند. کف تالار های بزرگ غالبا فضولات خفاش (Guano) به همراه رس و اکسید های آهن  دیده می شود. سنگ میزبان غار در برخی معابر انحلالی بسیار هوازده بوده به گونه ای که هوازدگی شیمیایی به همراه فعالیت باکتریایی رسوبات مون میلک (moonmilk) را بوجود آورده است.

از تزئینات مهم این غار می توان به Stalactite , Stalagmite , , Column Guano, Sodastra ,   Drapery, Boxwork, , Helictite, Flowstone, Cave Raft, Rimestone, Popcorn, Frostwork, Anthodite, Dripstone, Rimestone, Cave pearl, Shield,Moonmilk. نام برد که برخی از آنها در اثر چکیدن آب از سقف تالار ها و برخی دیگر در اثر حرکت تیغه نازک آب روی سطح شیب دار سنگ و یا تبخیر رطوبت غار بوجود آمده اند.

وجود ناخالص هایی از اکسید آهن که از ندول های آهن موجود در سازند لار سرچشمه می گیرند، همچنین ترکیبات مختلف از زغال سنگ موجود در سازند شمشک، باعث شکل گیری رنگ های بسیار زیبا شامل قرمز، زرد، خاکستری شده که ترکیب آنها با یکدیگر به همراه رنگ سفید و شیری تزیینات آهکی و آراگونیتی در مجموع غار منحصر به فردی را از این نقطه نظر بوجود آورده است .

موقعیت غار هامپوئیل در عکس های هوایی گوگل

تصاویر غار :